Do Biura Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców w Gdańsku zwracali się przedsiębiorcy, którym ZUS odmówił prawa do zasiłków chorobowych, opiekuńczych i macierzyńskich.

Organ rentowy jako przyczynę odmowy wskazywał fakt spłacania przez przedsiębiorców zadłużenia w oparciu o układ ratalny zawarty z ZUS. Przedsiębiorcy, którzy zgłosili się do Rzecznika MŚP nie posiadali zaległości wobec ZUS, niektórzy z nich nawet dysponowali nadpłatą składek na koncie w ZUS, a także zaświadczeniami o niezaleganiu wobec Zakładu.

Decyzje Zakładu odmawiające świadczeń były konsekwencją wadliwej interpretacji art. 2a ustawy zasiłkowej. Zgodnie z art. 2a tej ustawy przedsiębiorca, który posiada zadłużenie w wysokości przekraczającej 1 % minimalnego wynagrodzenia, nie ma prawa do świadczeń do czasu spłaty całości zadłużenia. W ocenie organu rentowego terminowe spłacanie układu ratalnego było równoznaczne z brakiem posiadania zaległości, a jednocześnie oznaczało występowanie na koncie przedsiębiorcy jako płatnika składek zadłużenia.

Rzecznik MŚP interweniował w tych sprawach zarówno poprzez występowanie ze stanowiskiem do poszczególnych Oddziałów ZUS, jak i do Prezesa ZUS, a także do Ministra Rodziny i Polityki Społecznej.

Rzecznik MŚP wskazywał, iż celem wprowadzenia art. 2a ustawy zasiłkowej miało być zdyscyplinowanie przedsiębiorców, którzy posiadają zaległości wobec ZUS, do ich spłaty, a nie wyeliminowanie z kręgu osób uprawnionych przedsiębiorców, którzy rzetelnie regulują należności w ramach układu ratalnego. Rzecznik MŚP podnosił również, iż „zadłużenie”, na które powołuje się Zakład w decyzjach odmawiających świadczeń, ma jedynie wymiar techniczny.

Wskutek konsekwentnych działań Rzecznika MŚP zostały podjęte działania legislacyjne, których efektem było wejście w dniu 16 grudnia 2022 r. ustawy rozstrzygającej wątpliwości w kwestii prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych dla przedsiębiorców, którzy spłacają zawarty z ZUS układ ratalny. Zgodnie z tą ustawą przedsiębiorca terminowo regulujący należności wobec ZUS w ramach układu ratalnego nie posiada zadłużenia w ZUS.

Rzecznik MŚP monitorował sytuację przedsiębiorców, którzy odwołali się od niekorzystnych decyzji ZUS. Przedsiębiorcom, którzy rzeczywiście regulowali należności zgodnie z harmonogramem w ramach układu ratalnego, Zakład wypłacił świadczenia.