Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 4 września 2024 r. o sygn. akt II NSNc 400/23 uwzględnił skargę nadzwyczajną wniesioną przez Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców i uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie w sprawie podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne deklarowanych przez przedsiębiorcę.

Zgodnie ze zdecydowanie dominującym orzecznictwem sądowym, w tym zgodnie z Uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2010 r. II UZP II 1/10  w sytuacji, gdy ZUS nie kwestionuje prowadzenia działalności gospodarczej, nie posiada kompetencji do podważania zadeklarowanej przez przedsiębiorcę podstawy wymiaru składek.

Niemniej w zeszłym roku Sąd Najwyższy Uchwałą w Składzie Siedmiu Sędziów z dnia 29 listopada 2023 r. III UZP 3/23 stwierdził, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych może weryfikować podstawę wymiaru składek przedsiębiorców, nawet jeśli nie kwestionuje prowadzenia działalności gospodarczej. Sąd Najwyższy wskazał, iż ZUS może kwestionować podstawę wymiaru składek zadeklarowaną w maksymalnej wysokości w początkowym okresie działalności, gdy jej wysokość nie odzwierciedla przychodów. W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy podniósł również, iż kompetencja organu rentowego dotyczy stanu prawnego obowiązującego od stycznia 2016 r., tj. od kiedy wprowadzono nowy (mniej korzystny) algorytm naliczania świadczeń dla przedsiębiorców deklarujących podwyższone podstawy wymiaru składek.

Wygrane przez Rzecznika MŚP skargi nadzwyczajne dają nadzieję, iż w sporze z organem rentowym przedsiębiorca, któremu obniżono podstawę wymiaru składek, ma szansę wygrać, pomimo Uchwały z dnia 29 listopada 2023 r.  Przypomnieć również należy, iż aktualnie jest to piąta wygrana Rzecznika MŚP skarga nadzwyczajna mająca miejsce po podjęciu Uchwały z dnia 29 listopada 2023 r.

„W skargach nadzwyczajnych dotyczących kompetencji organu rentowego do obniżania podstaw wymiaru składek podnosimy, iż Sąd Najwyższy ma prawo odstąpić od zasady prawnej wyrażonej w Uchwale z dnia 29 listopada 2023. Zaznaczyć jednak należy, iż dotychczasowe pięć wygranych skarg nadzwyczajnych dotyczyło sytuacji, w których Uchwała z dnia 29 listopada 2023 r. nie miała zastosowania, tj. przedsiębiorca podwyższył podstawę, gdy działalność gospodarcza nie była w początkowej fazie jej prowadzenia” – wskazuje Rzeczniczka Małych i Średnich Przedsiębiorców Agnieszka Majewska.