W odpowiedzi na wniosek Rzecznika MŚP do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o wydanie objaśnienia prawnego czy w świetle Ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z dnia 25 czerwca 1999 r. kontrola zwolnień lekarskich jest uprawnieniem, czy obowiązkiem pracodawców – 28 lutego br. do Biura Rzecznika MŚP wpłynęło odpowiedź z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w którym Prezes ZUS informuje: “Podzielam Pana pogląd, że jest to ustawowe uprawnienie, a nie obowiązek przeprowadzenia kontroli każdego zwolnienia lekarskiego”.
Interwencja Rzecznika MŚP w resorcie pracy była następstwem nałożenia przez ZUS na pracodawców obowiązku comiesięcznego raportowania na temat kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich przez pracowników.
W pismach, które otrzymywali pracodawcy od początku 2019 r., ZUS – powołując się na rozporządzenie do Ustawy o świadczeniach … z dnia 25 czerwca 1999 r. argumentował, że “ustawowy obowiązek kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy jest nałożony także na płatników składek, którzy ustalają prawo do zasiłków i je wypłacają”.
Zdaniem Rzecznika MŚP powołane przez ZUS rozporządzenie nie może stanowić podstawy prawnej tego obowiązku, ponieważ z treści Ustawy wynika nie obowiązek, lecz uprawnienie pracodawcy do kontroli wykorzystania zwolnień.
- We wniosku o objaśnienie prawne wskazałem, iż rozporządzenie do Ustawy, w którym uprawnienie nadane przez ustawodawcę ewoluuje w obowiązek, narusza zasadę lex superior derogat legi inferiori, czyli jest sprzeczne w tym zakresie z Ustawą i jako takie nie może stanowić podstawy prawnej dla ZUS. Była to sytuacja, którą należało jak najszybciej wyjaśnić. Odpowiedź Prezesa ZUS zamyka sprawę. Moją rolą, jako rzecznika MŚP, było wskazanie wadliwości w regulacji prawnej i oczywiście ochrona interesów mikro, małych i średnich przedsiębiorców – mówi Adam Abramowicz.
Ustawodawca dał pracodawcom prawo do kontroli zwolnień lekarskich pracowników, ale nie przymuszajmy ich, by z tego prawa korzystali. Nie żądajmy dodatkowych sprawozdań od przedsiębiorców, którzy na buchalterię naprawdę nie mają czasu – tłumaczy Rzecznik.
Podziela jednocześnie opinię Prezesa ZUS, iż z uwagi na wysoki poziom absencji chorobowej, finansowanej ze środków pracodawców (37,5 proc. kosztów zwolnień lekarskich w 2018 r.), nie tylko ZUS jako dysponent Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ale również pracodawcy powinni być zainteresowani ujawnianiem przypadków nieuzasadnionej absencji. – Na forum Rady Przedsiębiorców przy Rzeczniku MŚP, po wcześniejszych konsultacjach w środowisku przedsiębiorców i we współpracy z ZUS będziemy szukać sposobów ograniczenia skali tej patologii – deklaruje rzecznik Abramowicz.