Sąd Najwyższy uwzględnił dwie skargi nadzwyczajne Rzecznika MŚP ZUS w sprawie podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne deklarowanych przez przedsiębiorcę w granicach określonych ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych.

Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 13 marca 2024 r. o sygn. akt II NSNc 348/23 oraz wyrokiem z dnia 14 marca 2024 r. o sygn.. akt II NSNc 324/23 uwzględnił dwie skargi nadzwyczajne wniesione przez Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców i uchylił wyroki Sądu Apelacyjnego w Lublinie w sprawie o wysokość podstawy wymiaru składek osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą.

Sąd Najwyższy w wyrokach uwzględniających skargi nadzwyczajne Rzecznika przypomniał, iż zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w Uchwale Składu Siedmiu Sędziów z dnia 21 kwietnia 2010 r. w sprawie II UZP 1/10 z literalnej interpretacji przepisów wynika niedopuszczalność wkraczania ZUS w podejmowane przez prowadzących działalność gospodarczą decyzję w zakresie deklarowania podstaw wymiaru składek i brak możliwości kontrolowania przez ZUS wysokości kwoty deklarowanej przez przedsiębiorcę (o ile mieści się w ustawowych granicach).

Sąd Najwyższy podkreślił, że odpowiedzią prawodawcy na ewentualne nadużycia związane z deklarowaniem wysokiej podstawy wymiaru składek była nowelizacja ustawy zasiłkowej, zaś art. 18 ust. 8 ustawy systemowej pozostał niezmieniony. Tym samym uznać należy, że intencją prawodawcy było pozostawienie bez zmian wskazanego przepisu, przy pełnej świadomości co do jego interpretacji dokonanej przez Sąd Najwyższy w przytoczonej wyżej uchwale. Ponadto Sąd Najwyższy zaakcentował, iż dokonywana przez sądy wykładnia prawa, jako element jego stosowania, nie może przeradzać się w tworzenie stanu prawnego pożądanego zdaniem sądu.

Przypomnieć należy, iż w zeszłym roku Sąd Najwyższy Uchwałą w Składzie Siedmiu Sędziów z dnia 29 listopada 2023 r. III UZP 3/23 stwierdził, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych może weryfikować podstawę wymiaru składek przedsiębiorców, nawet jeśli nie kwestionuje prowadzenia działalności gospodarczej, o ile podstawa wymiaru składek w maksymalnej wysokości została zadeklarowana przez przedsiębiorcę w początkowym okresie działalności, a jej wysokość nie ma odzwierciedlenia w przychodach.

Uchwała z dnia 29 listopada 2023 r. stanowiła istotny wyłom w jednolitym orzecznictwie Sądu Najwyższego, zgodnie z którym w sytuacji, gdy ZUS nie kwestionuje prowadzenia działalności gospodarczej, nie posiada kompetencji do podważania zadeklarowanej przez przedsiębiorcę podstawy wymiaru składek.

Tym większe znaczenie mają wygrane przez Rzecznika MŚP w marcu 2024 r. skargi nadzwyczajne. Dzięki tym wygranym przedsiębiorcy mają większe szanse w sporze z organem rentowym.

Przypomnieć należy, iż aktualnie jest to piąta i szósta wygrana Rzecznika MŚP, wskutek której uchylono wyroki sądów apelacji lubelskiej niekorzystne dla przedsiębiorców.

„Już wcześniej podnosiłem, iż będziemy składać skargi nadzwyczajne w sytuacji, gdy ZUS zakwestionuje podstawę wymiaru składek zadeklarowaną przez przedsiębiorcę, pomimo iż Uchwała SN z dnia 29 listopada 2023 r. istotnie zmieniła sytuację prawną przedsiębiorców w sporze z ZUS. Mimo to skarga nadzwyczajna wnoszona przez Rzecznika ponownie okazała się skutecznym narzędziem w celu ograniczenia nieuprawnionych działań ZUS” – wskazuje Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców Adam Abramowicz.