Do Biura Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców w Gdańsku zwrócił się przedsiębiorca, któremu ZUS odmówił zwolnienia z obowiązku opłacenia należności z tytułu składek za marzec, kwiecień i maj 2020 r. z uwagi na niezłożenie w wyznaczonym terminie tj. do 30 czerwca 2020 r. deklaracji rozliczeniowych. Przedsiębiorca prowadził jednoosobową działalność gospodarczą i uiszczał składki za siebie w ramach „małego ZUS plus”. W dniu 2 marca 2020 r. przedsiębiorca złożył deklarację rozliczeniową za luty 2020 r., zaś w dniu 2 kwietnia 2020 r. złożył wniosek o zwolnienie z obowiązku opłacania należności z tytułu składek za marzec, kwiecień i maj 2020 r. W dniu 23 czerwca 2020 r. podczas wizyty w ZUS uzupełnił ww. wniosek jednakże nie został poinformowany przez pracownika ZUS o tym, iż musi złożyć deklaracje rozliczeniowe za  marzec, kwiecień i maj 2020 r. co skutkowało wydaniem decyzji odmawiających zwolnienia z obowiązku opłacania należnych składek. Przedsiębiorca złożył wnioski o ponowne rozpatrzenie spraw wraz z deklaracjami rozliczeniowymi za marzec, kwiecień i maj 2020r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych utrzymał w mocy ww. decyzje powołując się na brzmienie art. 31zq ust. 3 ustawy o COVID-19 wskazał, że płatnik składek nie złożył wymaganej dokumentacji rozliczeniowej w terminie wskazanym przez ustawodawcę tj. do 30 czerwca 2020 r.

Rzecznik MŚP nie zgadzając się z decyzjami ZUS wstąpił do trzech postępowań przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Gdańsku na prawach przysługujących prokuratorowi  wskazując na naruszenie przez organ rentowy art. 9 k.p.a. i 79a § 1 k.p.a. oraz art. 12 ustawy Prawo przedsiębiorców, w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy.

W ocenie Rzecznika MŚP niezłożenie w terminie deklaracji rozliczeniowych za marzec-maj 2020 r. nie wynikało ze złej woli przedsiębiorcy, ale z jego niezawinionego, mylnego przekonania, że nie jest zobowiązany do ich składania. Naruszenie przez organ przepisów art. 9 k.p.a. i 79a k.p.a. uniemożliwiło zatem przedsiębiorcy uzyskanie wiedzy, że brak przedłożenia przez niego dokumentów rozliczeniowych w wymaganym terminie wyłączy jego prawo do uzyskania zwolnienia i w konsekwencji pozbawi go prawa do zwolnienia z opłacania należności składkowych za marzec – maj 2020 r.

Po interwencji Rzecznika MŚP Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uchylił trzy decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w przedmiocie odmowy zwolnienia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek za marzec, kwiecień i maj 2020 r. wskazując, że organ I instancji przed wydaniem decyzji odmownych ani nie umożliwił stronie wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów, ani tym bardziej nie wyjaśnił jej przesłanek (takich jak wymóg złożenia deklaracji rozliczeniowych), które nie zostały spełnione lub wykazane, co w tym wypadku skutkowało wydaniem decyzji niezgodnych z żądaniem skarżącego. Sąd wskazał, że jest to na tyle istotne, że gdyby nastąpiło to jeszcze przed 30 czerwca 2020 r. wówczas  skarżący miałby szansę przed upływem ustawowego terminu wyjaśnić zaistniałą sytuację i w razie konieczności przedstawić wymaganą dokumentację. Naruszenia art. 9 k.p.a., 10 § 1 i art. 79 a § 1 k.p.a. uniemożliwiło zatem skarżącemu uzyskanie wiedzy, że nieprzedłożenie przez niego dokumentów rozliczeniowych w wymaganym terminie wyłączy jego prawo do uzyskania zwolnienia i w konsekwencji pozbawiło skarżącego prawa do zwolnienia z opłacania należności składkowych za marzec, kwiecień i maj 2020 r.