Do Biura Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców w Gdańsku zwrócił się przedsiębiorca, u którego kontrolę przeprowadził Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Po zakończonej kontroli ZUS wydał liczne decyzje określające wysokość podstaw wymiaru składek ubezpieczonych zatrudnionych u tego przedsiębiorcy. Decyzje te zostały wydane w 2023 r. i w przeważającej większości dotyczyły składek należnych w 2017 r.
W kwietniu 2023 r. Rzecznik wystąpił do Zakładu o wydanie decyzji w przedmiocie stwierdzenia przedawnienia należności wynikających z decyzji pokontrolnych. Pomimo upływu kilku miesięcy od dnia wniesienia wniosku o wszczęcie postępowania ZUS nie wydawał stosownych decyzji administracyjnych. Rzecznik kilkukrotnie ponaglał Zakład.
W związku z brakiem odpowiedniej reakcji organu w listopadzie 2023 r. Rzecznik zwrócił się do Prezesa Zakładu o podjęcie działań zmierzających do zapewnienia skutecznej ochrony praw przedsiębiorcy. Rzecznik wskazał, iż organ rentowy uporczywie nie wydaje decyzji administracyjnych, pomimo iż Rzecznik złożył wnioski o wszczęcie postępowań administracyjnych. W odpowiedzi na ten wniosek Rzecznika z Centrali Zakładu przekazano jednoznacznie negatywną ocenę działań organu rentowego.
Pomimo jednoznacznie negatywnej oceny dokonanej przez Centralę ZUS-u organ rentowy wciąż nie wydawał decyzji. W konsekwencji Rzecznik skorzystał z narzędzia procesowego w postaci odwołania od niewydania decyzji.
Odwołanie od niewydania decyzji jest specyficznym środkiem zaskarżenia. Obowiązuje jedynie w postępowaniach z zakresu ubezpieczeń społecznych i jest jedynym realnie skutecznym narzędziem dyscyplinującym ZUS do wydania decyzji administracyjnej, w sytuacji gdy organ decyzji nie wydaje w ciągu dwóch miesięcy od dnia wniesienia wniosku o wszczęciu postępowania.
Wskutek tych odwołań Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 15 kwietnia 2025 r. oraz z dnia 28 kwietnia 2025 r. zobowiązał ZUS do wydanie decyzji w przedmiocie przedawnienia należności. Ponadto Sąd stwierdził, iż niewydanie decyzji przez organ rentowy nastąpiło z rażącym naruszeniem prawa i zawiadomił Prezesa Zakładu o stwierdzeniu rażącego naruszenia prawa przez ZUS.
„Jeżeli ZUS nie wyda decyzji w ciągu dwóch miesięcy od dnia złożenia wniosku, można wnieść odwołanie od niewydanie decyzji. ZUS nie informuje o tym narzędziu procesowym, które – jak widać – okazuje się skuteczniejsze nawet od negatywnych ocen Centrali ZUS wobec podległych terenowych jednostek organizacyjnych Zakładu.” – wskazuje Rzeczniczka Małych i Średnich Przedsiębiorców Agnieszka Majewska.
